Ülkemizde ilk kez tapu kaydına “Kültür Evi” olarak yazdırılan Birgi ÇEKÜL (Çevre ve Kültür) Evi, 21 yaşında.
1997 yılında ÇEKÜL (Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma) Vakfı tarafından satın alınan ve restorasyonunun tamamlanmasının ardından 24 Mayıs 2003’te açılan Birgi ÇEKÜL Evi’nin 21’inci yıl dönümü çerçevesinde bir dizi etkinlik gerçekleştiriliyor. Bu kapsamda düzenlenen “Birgi’nin Mirası Kadınların Kadrajında Fotoğraf Sergisi” ve “Birgi ÇEKÜL Evi El İşi Kursu Sergisi” etkinliğine ÇEKÜL Vakfı Genel Sekreteri B. Ilgın Sözen, Ödemiş Kaymakamı Fatih Aksoy, Ödemiş Belediye Başkan Yardımcısı Cumhur Şener, gönüllüler ve vatandaşlar katıldı.
21’inci yıl etkinlikleri Birgi ÇEKÜL Evi Koordinatörü Melike
Dilber'in hoş geldiniz konuşmasıyla başladı. Dilber, 21 yıldır Birgi'de
yürütülen eğitim, ağaçlandırma ve koruma çalışmaları hakkında bilgi verdi.
Birgi ÇEKÜL Evinin ilk yıllarından bu yana gönüllüsü olan Nurkan Güntel de bir
konuşma yaparak, koruma mücadelesinde kararlılık ve örgütlenmenin gücüne
değindi.
Etkinliğin ev sahipliğini yapan ÇEKÜL Vakfı Genel Sekreteri B. Ilgın Sözen ise konuşmasında Birgi ÇEKÜL Evi'nin hikâyesinin sadece bir binanın restorasyonu ve korunması olmadığını belirterek “Bu öykü aynı zamanda bir milletin kültürel mirasına sahip çıkma ve gelecek kuşaklara aktarma kararlılığının da simgesidir. Bu vesile ile bugün, yaşayan, korunan bir Birgi görüyorsak ÇEKÜL Temsilcimiz Emin Başaranbilek ve gönüllülerimizin özverili çabalarının sonucunda olduğunu hatırlamamız gerekiyor. Hepsi bizim için çok değerli, sonsuz teşekkür ederim.” dedi.
Prof. Dr. Metin
Sözen’in izinde geleceğe
Prof. Dr. Metin Sözen’in “Kamuoyu duyarlılığını
güçlendirerek, kaybolmaya yüz tutmuş geleneksel değerlere ve kimliklere sahip
çıkılmasını sağlamak. Bu varlıkları özgün niteliğine dokunmadan, benzersiz
kimliğini bozmadan ortaya çıkarmak, korumak, iyileştirmek, çağdaş bir anlayışla
işlevlendirmek ve yaşatmak… Bir miras, bir belge olarak geleceğe aktarmak’’
cümleleriyle ÇEKÜL Vakfı’nın misyonunu bir kez daha hatırlatan B. Ilgın Sözen,
“Birgi'nin mirası sadece Birgi'ye ait değil. Birgi tüm Türkiye'nin, hatta
dünyanın mirasıdır. Birgi'nin doğal ve kültürel değerlerini korumak ve gelecek
kuşaklar için yaşayan bir kent olma özelliğini sürdürülebilir kılmak, dünyanın
farklı yerlerinden gelen kültür kuruluşlarıyla iş birliği yapmak, Birgi'yi
uluslararası bir kültür merkezi hâline getirmek istiyoruz’’ dedi.
Çevre ve kültürü
korumak için ÇEKÜLGPT
Vakfın 34 yıllık bilgi birikimini ve arşivlerini yapay zekâ
uygulamasına taşıyacaklarını söyleyen Sözen ‘’ Kuruluşumuzdan bu yana geçen 34
yılda, Türkiye'nin sosyolojisi ve iletişim dili büyük bir değişim geçirdi.
Akıllı telefonlarla doğan Z kuşağı 30 yaşına yaklaşırken, yepyeni bir kuşak da
dünyaya geliyor. ÇEKÜL, bu değişime ayak uydurarak, henüz adı konulmayan bu
yeni kuşağa ulaşmayı ve onları çevre ve kültürümüze sahip çıkmaya teşvik etmeyi
hedefliyor.1990 yılında kurulduğumuzda, bugün kullandığımız birçok teknolojinin
izi bile yoktu. 35 yıl sonra, hayatımızın her anında yer alan bu teknolojileri
kullanarak vakfımızı geliştirmenin ve geleceğe taşımanın zamanı geldi. Bu
amaçla, 'ÇEKÜLGPT' adında bir yapay zekâ projesi başlatıyoruz. Bu proje
Türkiye’de sivil toplum kuruluşları arasında ilk olacak’’ dedi.
Ödemiş Kaymakamı Fatih Aksoy, “inanıyorum ki BİRGİ çok daha
güzel yerlere gelecektir. Birgi’nin daha fazla tanıtımının yapılması,
farkındalığının artırılması, gençlerimiz ve vatandaşlarımızda bu bilincin
oluşturulması için tüm kamu ve sivil toplum kurumlarımız ile çalışacağız. Emeği
geçen herkese Birgili ve Ödemişliler adına şükranlarımızı arz ediyorum” dedi.
Ödemiş Belediye Başkan Yardımcısı Cumhur Şener ise ÇEKÜL
Vakfı yöneticilerine teşekkür ederek başladığı konuşmasında, “Birgi’nin bugün
bulunduğu noktada olmasının en büyük sebebinin Prof. Dr. Metin Sözen olduğunu
belirtti. Şener, Tarihi Kentler Birliği ile yaptıkları toplantıların Birgi için
bir eğitim odağı olduğunu belirterek bugün UNESCO Dünya Mirası Geçici
Listesindeysek ve Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütünün 2022 En İyi Turizm
Köyleri Listesinde yer alıyorsak ÇEKÜL Vakfı’nın ve Birgi gönüllülerinin bunda
katkısı çok büyüktür. ÇEKÜL ile çalışmaya ve yeni projelerine katkı sağlamaya
devam etmekten büyük mutluluk duyacağız” diyerek düşüncelerini ifade etti.
Atölye çalışmaları
kalıcı sergi oldu
Yöreye özgü motiflerin yer aldığı “Birgi ÇEKÜL Evi El İşi
Kursu Sergisi” ve yöre kadınlarının gözünden çekilen arşiv değerindeki
“Birgi’nin Mirası Kadınların Kadrajında Fotoğraf Sergisi” kalıcı olarak Birgi
ÇEKÜL Evi’nde sergilenecek.
21’inci yıl kutlamaları kapsamında gerçekleştirilen bu
etkinlikler, Birgi’nin de önemli bir parçası olduğu Küçük Menderes Havzasının
tüm değerleriyle geleceğe taşınabilmesi, koruma bilincinin gelişebilmesi için
büyük önem taşıyor.
ÇEKÜL Vakfı örgütlenme, eğitim, ağaçlandırma çalışmaları
için bir merkez hâline getirdiği Birgi’de yerel yönetimler ve sivil örgütlerle
geliştirdiği iş birlikleri sayesinde kent bütünde korunma sağladı. Birgi’nin bu
başarısı; UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesine girmesi, Birleşmiş Milletler
Dünya Turizm Örgütü’nün 2022 En İyi Turizm Köyleri Listesinde yer alması gibi
olumlu gelişmelerle pekişti. Birgi’nin komşusu Bozdağ’da, ÇEKÜL 7 Ağaç
Ormanları Programı kapsamında 2012 yılından günümüze 1 milyon 10 bin fidan
dikildi.
ÇEKÜL Bilgi Ağacı doğal ve kültürel miras içerikli eğitim
çalışmalarını Birgi’ye de taşıdı ve 2016 yılından bu yana 161 öğretmen ve 2 bin
319 öğrenciye ulaştı.
Birgi ÇEKÜL Evi’nde aynı zamanda bir araştırma merkezine de
bulunuyor. ÇEKÜL Bilgi Belge uzmanları tarafından sınıflandırılarak çocukların
ve yetişkinlerin kullanıma açılan kütüphanesinde, ortalama 2 bin adet kaynak
bulunuyor.
Ülkede ilk kez tapu
kaydına kültür evi olarak yazdırıldı
Birgi ÇEKÜL (Çevre ve Kültür) Evi, Küçük Menderes
Havzası’nda doğal ve kültürel varlıkların korunması çalışmalarına öncülük eden
bir merkez olarak faaliyet gösteriyor. Sürekli zenginleşen kitaplığı,
düzenlenen etkinlikleri ve eğitim çalışmalarıyla, ülkemizde ilk kez tapu
kaydına kültür evi olarak yazdırılan bir “Kültür Evi” olma özelliğini taşıyor.
Osmanlı Dönemi'nde Hacı Osman Medresesi’nin Müderris Odası olan tarihi yapı, Cumhuriyet Dönemi'nde Okuma Odası olarak kullanıldı. 1997 yılında ÇEKÜL Vakfı tarafından satın alınarak restorasyonu yapıldıktan sonra 24 Mayıs 2003’te kullanıma açıldı. 1996 yılında onaylanan Birgi Koruma Amaçlı İmar Planı, Birgi’yi Türkiye’de Koruma Amaçlı İmar Planı yapılan ilk belde yaparak, uzun soluklu koruma çalışmalarının başlangıcını müjdeledi.
7 Bölge 7 Kent
Projesi ile kimlikli kentler
ÇEKÜL Vakfı, 1990’ların başında 7 Bölge 7 Kent Projesi
kapsamında Türkiye'nin tarihi ve kültürel mirasının korunup yaşatılması için
önemli bir girişim başlattı. Proje Kemaliye, Midyat, Talas, Kastamonu, Akseki,
Birgi ve Mudanya gibi pilot kentlerde uygulanarak zamanla Kendini Koruyan
Kentler Programı’na dönüştü ve Anadolu’daki kimlikli kentleri kapsadı.
Birgi ÇEKÜL Evi’nde yerel üretimi desteklemek için
düzenlenen kurslar ve atölyelerle yöreye ait geleneksel motifler kadınların
elinde yeniden şekilleniyor, ÇEKÜL Dükkân’da (www.cekuldukkan.org) satışa
sunuluyor.
İzmir Modern / Nurten ÖĞÜT