İzmir’in Tarihi Otelleri

İzmir’de otel deyince ilk akla gelen semtlerinden biri Basmane'dir. Bölgede yer alan tarihsel değeri olan tanınmış otelleri “ İzmir Otel-Pansiyon ve İşçileri Odası” Başkanı Mehmet GÖNEN ile konuştuk.

Sayın Mehmet GÖNEN, bize kısaca kendinizden bahsedebilir misiniz?

“Kimya mühendisiyim. Yaklaşık 25 yıldır İzmir Otel-Pansiyon ve İşçileri odası başkanıyım. Konak Belediyesi kurucu meclis üyesiyim. 25 sene kadar meclis üyeliği de yaptım. İzmir Otel-Pansiyon ve İşçileri Odası’nda başkanlık görevine halen devam ediyorum.”

Eskiden konut olarak kullanılan yapıların daha sonra otele dönüştürülmesi nasıl oluştu?

“Otelciler odasında en ilginç konulardan biri Basmane’dir. Basmane semti eskiden İzmir’in yakışıklısı genci, günümüzün ihtiyarı ve yorgunu. Basmane eskiden şöyle anlatılmış; Ezan, Çan ve sonuçta Hazan. Basmane semti İzmir’in en önemli semtlerinden biri. Kentin önemli ailelerinin oturduğu önemli bir semtti. Daha sonraki yıllarda Basmane tren garı yapılmış, otogar burada, Enternasyonal fuarımız Basmane semtindeydi. Bu önemli yerler burada olunca yatak kapasitesi sorunu çıkmış. Bu yüzden avantajlı denilen köşklerin, evlerin çoğu otele dönüşmüş. Çok ilginç isimler vardır. Mesela Denizli oteli, Akhisar oteli, Konya oteli gibi birçok oteller vardır. Bu oteller şehirlerin ismini taşıyan otellerdir. Ve hala vardır. İzmir’e gelen kişileri hemşehrilik avantajı ile müşteri toplamak için bu isimleri otellerine vermişlerdir. İzmir Enternasyonal Fuarı döneminde otellerde yer bulmak çok zordu. Oteller sokağı bu yüzden kendiliğinden oluştu.”

Uşakızade ailesine ait Atatürk’ün eşi Latife Hanım’ın doğduğu tarihi konak kaderine terk edilmiş durumda. Uşakızade ailesine ait konak hakkında neler söylemek ister siniz?

“Uşakızade ailesine ait oteller sokağı girişindeki Latife hanım’ın doğduğu ev geçmişte “Yeni Sadık bey oteli” olarak hizmet verdi. Anıtlar kuruluna ait bir yer. Orası şu anda maalesef mezbelelik bir halde duruyor. Basmane semtinde buna benzer birçok yapı var. Bu binalara katkı koyamıyoruz. Herhangi bir tadilat için müracaat edildiği zaman anıtlar kurulunun çok acil cevap vermesi lazım ki kurtaralım. Ayrıca zaman içinde bu binaların sahipleri çok ortaklı olmuş. Babadan çocuklarına, dede’den torunlarına gibi ortaklar çoğalmış. 20-25 ortaklı binalar var. Latife Hanım’ın doğduğu evde bu durumda. Bu tarihi eserler genelde çatıdan bozulmaya başlıyor. Çünkü evler taş bina. Çatı tahta olduğu için bozulunca su almaya başlıyor. O çatılar yapılırsa binalar ayakta durur. Böyle giderse 5 sene sonra Cumbalı evler dahil bunları göremeyeceksiniz. Burada bir İstiklal oteli var. Ağaç işleme çatısına baktığınız zaman gözünüzü ayıramazsınız, hayran kalırsınız. Böyle bir işleme ben daha önce görmedim. O kadar güzel bir çatısı var. İstiklal Oteli Atatürk’ün bir gece konakladığı otel olarak ta biliniyor. Daha fazla yıkılmadan çalışmalar yapılmalı. Biz esnaf olarak çözümler için bir araya gelelim ne gerekiyorsa yapalım istiyoruz. Para yoksa belediyeler, anıtlar kurulu devreye girsin. Kent yöneticileri’ne büyük görev düşüyor. Bu binalar ayakta kalsın. Bu değerli yapılar tufan misali yok olup gidiyor. Sahibi olmayan binalara devlet sahip çıksın. Bu binalar kapılarına kilit vurulmuş halde ne kadar bekleyecek. Bu günkü durumuna bakınca daha önce söylediğim gibi Basmane şimdi Hazan durumunda. “

İzmir için önemli merkezlerden bir yer olan “Oteller Sokağı”nın tarihsel dokusunun korunması için ne gibi çalışmalar yapıldı?

“2000’li yıllarda Büyükşehir ve Konak Belediyesi tarafından tadilat yapıldı, yollar yapıldı, çiçeklikler kuruldu, binaların dış cepheleri tarihi dokuları korunarak yenilendi. İşletme sahiplerine şimdi değişim zamanı dedik. Otel odaları büyüktü. Odaları küçültün banyo ekleyin butik otel tarzına dönüştürün dedik. Bazı insanların da değişim yaşaması lazımdı. O değişim yaşanmadı. Sigara parasına yatak ücreti verip bunu kar olarak düşünürseniz, bu olaylar sizi geriye götürür. Birçok otel o dönem değişebilirdi. Şimdi çok farklı bir oteller sokağı olurdu. Fakat umutlarımız kırılmadı. Yeni projelerle daha güzel otelleri olan bir Basmane için çalışmalarımız devam ediyor”

Günübirlik kiralanan evler için kayıt altına alma zorunluluğu getirildi. Bu düzenlemeyle ilgili neler söylemek istersiniz?

Günübirlik kiralık evler konusuyla yaklaşık iki senedir uğraşıyoruz. Sonuçta, kanun hükmünde kararname ile kimlik bildirimi zorunlu hale getirildi. Yapılan düzenleme ile bilgisayarda günü gününe kayıt tutma zorunluluğu getirildi. Herkes resmiyete döndü. Emniyete her geleni bildirmek ve anlık bildirmeye de geçmek üzereyiz. Bu güzel bir düzenleme oldu. Biz günübirlik kiralamaya karşı değiliz. Kayıt dışı ev kiralamaya karşıyız. Düzenleme kişilerin özgürlüklerine etki etmek anlamında değil. Konaklama yerleri kimlik bilgilerini giriş ve ayrılış kayıtlarını bulundurmak zorunda. Emniyet açısından çok iyi olduğunu düşünüyorum. Bu günü birlik kiralanan evler İstanbul’da çok daha fazlaydı. Düzenlemeyle artık odalara kayıt olmalar başladı. Artık bu işi yasalara uygun yapmak isteyen çok işletmeci var. Örneğin hastane’nin karşısında evi olan biri bize müracaat edip evlerini kiraya veriyor. Kimlik bilgilerini kayıt altına alırsa sorun yok. Güvenlik açısından da sorun olmuyor. Bunun örneği İspanyada var. Ama hepsi yasaya göre hareket ediyor.

Basmane semti Afrikalı ve Orta Doğu ülkelerinden çok göç aldığı için İzmirli semte pek uğramıyor. Bu algı nasıl yok edilebilir?

“Bir ara Basmane’de Suriyeli çok fazlaydı. Adım atsanız bir Suriyeli ile karşılaşırdınız. Artık onlar daha yukarılara gitti. Emniyet Müdürlüğü onlarla ilgili kaldıkları yerler için çalışmalar yapıyor. Bir dönem Basmane’deki oteller kendini geliştiremedi. Daha çok amele dediğimiz işçiler bu odalarda kalmaya başladı. Bir ara bir düzensizlik oldu. Ama artık bir olay yaşamıyoruz. Basmane için böyle bir algı yaratılmış. Zaten yıllar önce Şifa hastanesi burada olduğundan beri yollar kamera ile izleniyor. Sokaklarda olaylar olmuyor. Fakat böyle bir algı nasıl çıktı anlamıyorum. Sıkıntı olursa emniyet müdürlüğü anında müdahale ediyor. Anafartalar Caddesi çok karışık. Oranın mutlaka düzenlenmesi lazım. Büyükşehir belediyesi Anafartalar Caddesi için çalışmalar başlattı. Düzenleme sonrası daha güzel bir görüntüye kavuşacağına inanıyorum.”

İzmir Modern / Nurten ÖĞÜT