Koleksiyon merakı 10 yaşında kibrit kutuları biriktirerek başlayan İzmirli koleksiyoner Ünal Çınar'ı küçük bir müzeye dönüştürdüğü ofisinde ziyaret ettim. Ünal bey öncelikle portakal çiçeği kolonyası ile beni karşıladı. Mis gibi kokuların içinde çeşitli ülkelerden ve şehirlerden toplanan araba figürleri, kuleler, camiler, hayvan figürleri ve çok değişik figürlerde kolonya şişeleri bulunan koleksiyonu için bir müze açmak koleksiyonunu herkesle paylaşmak istediğini söyledi.
Son yıllarda yeniden gönlümüzü fetheden, temiz ve güzel kokmamızı sağlayan kolonyanın tarihsel yolculuğunu, gelecekle ilgili projelerini koleksiyoner Ünal Çınar konuştuk.
Bize kısaca kendinizi tanıtır mısınız?
Kayseri doğumluyum. Emekli Elektronik Mühendisiyim. Koleksiyon merakım çocukluğumda başladı. 10 yaşında kibrit kutuları biriktirerek başlayan merakım daha sonra çakmak, kitap, tespih, para koleksiyonları ve 12 yıl kadar önce kolonya koleksiyonu ile devam etti. Kolonya koleksiyonu artık benim vazgeçilmezim oldu. Ve hala koleksiyonuma yeni parçalar eklemek için seyahat ediyorum ve internetten mezatlara katılıyorum.
Kolonya merakınız nasıl başladı?
Bir arkadaşım Balıkesir seyahati dönüşü bana kolonya hediye getirdi. Kolonya şişesi ve kolonya çok hoşuma gitti. Merak edip farklı şehirlerden farklı kokular ve şişeler almaya başladım. Seyahat eden arkadaşlarım bana gittikleri yerlerden kolonya getirmeye başladılar. Antika pazarlarını gezdim, mezatlara katıldım. Artık kolonya merakımı antikacılar biliyor. Ellerine değişik bir figür geçse hemen beni arıyorlar.
Kolonyalarınızın kokularını nasıl muhafaza ediyorsunuz?
Kolonyaların içinde alkol olduğu için uzun süre dursa da alkol uçuyor. Şişenin dibinde kokunun esansı kalıyor. Koleksiyonumda 120 senelik Osmanlı döneminden kalan şişe var. Dibinde esansı kalmış duruyor. Bazı şişeler esansı kalmış olarak duruyor. Genelde şişeler dolu. Boş şişe bulursam içine hemen kendi kokusunu doldurup saklıyorum.
Koleksiyonunuzda kaç şişe ve kaç değişik koku var?
2500 kolonya şişesi ve 130 farklı koku çeşidi bulunuyor. Antalya'nın Turunç çiçeği, Amasya'nın elma, Balıkesir'in beyaz zambağı, Isparta'nın Gül, Trabzon'un hamsi ve fındık, Rize'nin çay, Gaziantep'in biber ve fıstık, Edremit ve Ayvalık'ın zeytin çiçeği gibi kolonyalarının farklı kokuları var.
İlk satın aldığınız kolonya hangisiydi?
Koleksiyonumun ilk parçası arkadaşımın hediyesi olduğunu söylemiştim. Benim satın aldığım ilk Fransız kolonyası Révedor markası olan bir kolonya şişesiydi. Sonrasında her gezmeye gittiğim yerlerden kolonya satın aldım. Koleksiyonuma ekledim.
İlk kolonya nerede üretildi?
İlk kez Almanya'nın Köln şehrinde üretilmiş ve adını bu şehirden almıştır. Almanya'nın Köln şehrinin adı kolonya icat olmadan önce bir Alman Kolonisiydi. O yıllar karanlık ortaçağ Avrupa'sı, kiliselerin hüküm sürdüğü papazların insanlar üzerindeki baskısı, insanların vücudundan cin çıkartma bahanesiyle canlı canlı yakıldığı, kilise kurallarına karşı gelenlerin aforoz edildiği karanlık bir çağ. İnsanların fazla yıkanmadığı bir dönemde pis kokudan kurtulmak için icat edilen, vücutlarına kolonya dökerek kullanılan bu hoş koku daha sonra bütün dünyaya yayılır.
Almanya'nın Köln şehrinde üretildiği için kolonyanın isminin bu yüzden Köln suyu anlamına gelen Eau De Cologna olarak değişir.
Türklerde kolonya kullanımı ne zaman başlar?
II. Abdülhamid döneminin ilk yıllarına rastlar. O dönemde ithal edilen ürünler arasında Farina'nın Eau De Cologna'u da bulunuyordu. II. Abdülhamid özel kolonyasını daima üzerinde taşır ve her camiye gittiğinde üzerine sürerdi.
Osmanlı topraklarında ilk kolonyayı 1882 yılında Ahmet Faruki adlı kişi üretiyor. Ahmet Faruki o dönemlerde halk tarafından "Odikolon" olarak adlandırılan hoş kokuya kolonya adını veriyor. Türk halkı kolonyayı çabuk benimsiyor ve hastalıklarda misafir ziyaretlerinde, bayram ziyaretlerinde kolonya ikramı geleneği başlıyor.
İzmir'in kolonya tarihinden bahsedelim mi?
Hemen her bölgenin kendine has bir kolonyası olmuştur. 1912 yılında Süleyman Ferit Eczacıbaşı tarafından İzmir'de üretilen kolonya daha sonraki yıllarda İzmir'in sembolü haline gelmiştir. İzmir'in Altın Damlası, Gizli Çiçek, İzmir Geceleri çok beğenilmiş, seyahat için İzmir'e gelenler mutlaka bu kolonyalardan birini alıp hediye götürmüştür. Özellikle "Altın Damla" ve "İzmir Geceleri" çok beğenilen bir kokuydu. Esansında hangi çiçeklerin kullanıldığı bir sır olarak devam ediyor.
Türkiye'de üretilen belli başlı kolonya markalarından bahseder misiniz?
Ahmet Faruki, Hasan, Hassan, Pertev, Süleyman Ferit, Perihan, Evliyazade Nurettin, Hüsnü Şevki, Şüküfe, Necip Bey, Eyüp Sabri Tuncer, Kemal Aktaş, Pe Re Ja, Çöplüoğlu, Çoban, Fredo, Es Ko, Esmen, Servet, Abant, Cıngıllıoğlu, Hünkar, Pırlanta, Hal, Cihan, Kristal, Selin, Tariş, Leda, Rebul, Hatun, Akçay.
Cumhuriyet sonrası ilk milli kolonya fabrikasını kuran Hassan firması tarafından üretilen kolonya şişesi de koleksiyonunuzda var. Hikayesini sizden dinleyelim?
Atatürk'ün de kullandığı bir markaydı. Hassan 1920 yılında üretilmeye başlayan ilk milli kolonya olduğu için Atatürk başka kolonya kullanmazdı. Kolonya şişeleri koleksiyonumun önemli parçaları arasında yer alıyor. Yılmaz Özdil Atatürk adlı kitabının 324. sayfasında "Ulu Önder Atatürk parfüm kullanmazdı. Sadece kolonya sürerdi. Hasan Şevki Efendinin Hassan kolonyasını tercih ederdi" diye yazmıştır.
1923 yılında Ankara'da Eyüp Sabri Tuncer kendi adıyla kolonya imal etmiştir. Daha sonraki yıllarda Türkiye'nin çeşitli illerinde kolonya üretilmeye başlanmıştır.
Koleksiyonunuzda sizin için özel olan parçalar hangileri?
Hasan Şevki Efendinin Hassan kolonyası, İzmir'de eczacılar tarafından kurulan Anadolu Fakirler Eczanesi'nin Bahar kolonyaları isimli kolonya şişesini bir müzayededen aldım. 1894 yılına ait Almanya-Köln lavanta kokusu olan bir şişe. 1886 yılında David H. mc Connell tarafından Amerika Birleşik Devletleri'nde kurulmuş olan AVON firması değişik objelerden ürettiği kolonya şişeleri. Çeşitli hayvan figürleri, tren, ateşli silahlar, otomobil markaları, top arabaları gibi figürler koleksiyonumun değerli parçaları arasında.
Gelecekte sergi açarak koleksiyonunuzu meraklıları ile paylaşmayı düşünüyor musunuz?
Aslında en büyük hayalim kolonya müzesi açmak. Bunun için Belediye Başkanımızı koleksiyonumu görmesi için davet ettim. Benim için çok değerli olan koleksiyonumu müzeyi andıran ofisimde tutmak istemiyorum. Binbir emek ve zahmetle topladığım kolonya şişelerini daha geniş kesimler görsün istiyorum. Belediyenin göstereceği uygun bir yerde yıllarca topladığım kolonya şişelerini kolonya müzesi açarak kolonyanın tarihini meraklılarının bilmesini istiyorum. Sergi de açabilirim. Öncelikle sponsor olacak yetkili kuruluşlarla iletişim sağlamam gerekiyor. Bunun yanı sıra kolonyayla ilgili kitap yazmaya başladım. Çok araştırdım. Bilgilerimi kitapta paylaşıyorum.
"Çınar'ın Gölgesinde Hobi Odanızdan" bahseder misiniz?
Koleksiyonumu Fevzipaşa Bulvarı'nda bulunan ofis'te sergiliyorum. Dostlarımı İzmirlileri burada ağırlamaktan mutluyum. "Çınar'ın Gölgesinde" ismi yazar olan eşim Hamiye Dimoğlu Çınar tarafından verildi. Eşimin ilk çıkardığı şiir kitabının da ismi "Çınar'ın Gölgesinde". Ayrıca müzik grubumuz var. Çınar'ın Gölgesinde Müzik grubu. Grubumuz yeni bir proje üzerinde çalışmalara başladı. "Türk Dünyası Kızıl Elma-Turan Konseri için hazırlanıyoruz. Ekim ayı gibi konser vermeyi düşünüyoruz. Sponsor ben olacağım. Amacımız Çin'in Uygur Türklerine yaptığı zulmü herkese duyurmak. Ücretsiz bir konser olacak. "Çınar'ın Gölgesinde" olarak sanatsal etkinliklerimiz devam edecek.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder