İzmir’in Bergama ilçesinde, zeytin ve zeytinyağı sezon açılışı için tören düzenlendi, ilk hasatlar yapıldı

2023-2024 zeytin ve zeytinyağı sezonunun açılışı, Bergama ilçesinde yoğun bir katılımla yapıldı.

İzmir Ticaret Borsası (İTB) ve Bergama Ticaret Odası (BERTO) iş birliğinde düzenlenen programda, bir zeytin bahçesinden ilk hasat gerçekleştirildi.

Fiyatların yükseldiği bu dönemde zeytinyağında tağşiş, sofralık zeytinde ise merdiven altı üretime dikkat çeken İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli, “Haksız rekabet neden olan, tüketici sağlığını ve güvenini olumsuz etkileyen bu sorunların ortadan kaldırılması amacıyla e-ticaret siteleri de dahil olmak üzere denetim mekanizmalarının daha etkin çalıştırılması gerekmektedir” şeklinde konuşarak sözlerine şöyle devam etti:

“Zeytin ağacı, bu topraklara bahşedilmiş en büyük zenginliklerden biri. Çürüyüp ölse bile dibinden sürgün vererek yeniden dirilir.  Bu yüzden ölümsüzdür, hayat ağacıdır. Meyvesiyle sağlık ve sıhhatin sembolüdür. Homeros, zeytinyağına “sıvı altın” yakıştırması yapar.

Sektörün doğal olarak bazı sorunları bulunsa da ülke olarak zeytin ve zeytincilik alanında çok şanslı olduğumuzu ve her geçen yıl sektörün daha ileriye gittiğini söyleyebilirim.

Türkiye’de toplam zeytin üretimi 2021 yılında 1,7 milyon ton iken 2022’de yüzde 71 artış ile 2,9 milyon tonluk rekor seviyeye ulaştı. Zeytin ve zeytinyağı sektörünün toplam ihracatı da 2022/23 sezonunda toplam 922 milyon dolara yükselerek ihracatta da rekor kırdı.

Ancak üretimde bu sezon bir düşüş olacağını hepimiz biliyoruz. Nitekim, Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’nin yaptığı rekolte tahmin çalışmasına göre; 2023-24 sezonunda sofralık zeytin üretiminin 443 bin ton ve zeytinyağı üretiminin 179 bin ton olacağı açıklandı.

Zeytin üretiminde bu yıl yaşanan düşüşte küresel iklim değişikliğinin neden olduğu aşırı sıcaklığın, şiddetli doğa olaylarının ve kuraklığın önemli bir etkisi olduğunu söyleyebiliriz.

Ağaç başına ortalama verimin geçen seneye göre azaldığı ve ağaç başına 7,9 kg zeytin elde edileceği, buna bağlı olarak toplam elde edilecek zeytin miktarının önceki sezonuna göre yüzde 55 azalacağı öngörülüyor.

Tüm dünyada rekolte beklentisi düşük

Sadece bizde değil tüm dünyada rekolte beklentileri son beş yılın en düşük seviyelerinde.

Dünya zeytin ve zeytinyağı üretiminin açık ara bir numarası İspanya’da art arda iki yıldır yaşanan kuraklık nedeniyle üretimde büyük bir düşüş yaşanıyor.

2021-2022 sezonunda 1,4 milyon tonla dünya üretiminin bir numarası olan ülkede üretim tahmini bu sezon 680 bin tona geriledi.

Bu rakamın 500 bin tona kadar gerileyebileceği söyleniyor.

Ülkemiz, zeytin ve zeytinyağı üretimindeki artışını istikrarlı şekilde devam ettirirse İspanya ve İtalya ile birlikte dünya pazarlarında önde gelen konumunu kalıcı hale getirebilir.

Geçen sezon sofralık zeytin üretiminde liderliğe, zeytinyağı üretiminde ise dünya ikinciliğine yükseldiğimiz gibi buradaki konumumuzda kalıcıda olabiliriz.

İzmir olarak bir değerlendirme yaptığımızda ise ülkemizde zeytinciliğinin en önemli merkezlerinden birisi olduğumuzu söyleyebiliriz. 

İlimizde bu sezon yaklaşık 32 bin ton zeytinyağı ve 28 bin ton sofralık zeytin rekoltesi tahmin ediliyor.

On yıl önce bu rakamlar üçte iki oranında daha azdı.

Üreticilerimiz ve girişimcilerimiz bilgi, birikim ve alın terleriyle bugünkü üretim seviyelerine ulaşmayı başardılar.

Bu başarıda Bergama, Dikili ve Kınık ilçelerimizin dahil olduğu dünyanın en verimli ovalarından birisi olan Bakırçay bölgemizin de önemli payının olduğunu belirtmek isterim.

Geçtiğimiz yıl üretimde ve ihracatta yaşanan tüm iyi gelişmelere rağmen sektörde iyileştirme gerektiren önemli konularda yer alıyor.

Yeni sezon öncesinde kısaca bunlara da değinmek, sezon açılışı vesilesi ile taleplerimizi sıralamak isterim.

Zeytinyağında tağşiş, sofralık zeytinde merdiven altı üretim sektörün en önemli sorunlarından birisi.

Özellikle fiyatların bugünlerde olduğu gibi yükseldiği dönemlerde.

Haksız rekabet neden olan, tüketici sağlığını ve güvenini olumsuz etkileyen bu sorunların ortadan kaldırılması amacıyla e-ticaret siteleri de dahil olmak üzere denetim mekanizmalarının daha etkin çalıştırılması gerekmektedir.

Zeytinyağı ihracatımız artığında katma değeri daha düşük olan varilli ve dökme ihracat oranımızda artıyor.

Nitekim geçtiğimiz yıl gerçekleşen rekor ihracatımızın yüzde 79’u varilli ve dökme olarak yapılırken, sadece yüzde 21 kutulu olarak yapılmıştır.

Markalı ihracatı artırmak amacıyla teşvik sisteminde düzenlemeler yapmalıyız.

Önemli pazarlarımızdan birisi olan Avrupa Birliği’ne ihracatta uygulanan gümrük vergisinin kaldırılmasına yönelik çalışmalarımızı ısrarla devam ettirmeliyiz.

Uygun depolama koşullarının yeterli olmaması kalite kaybına ve ekonomik zarara neden olmaktadır.

Üreticilerimizde de işletmelerimizde de mevcut olan bu sorunu azaltmak için lisanslı depoculuk sisteminin yaygınlaştırmaya çalışmalıyız.

Son yıllarda yaşanan gelişmeler iklim değişikliğinin önümüzdeki dönemde ürün arzında önemli dalgalanmalar yaşanabileceğini ortaya koymuştur.

Bu etki sadece üretimin miktarında değil, aynı zamanda elde edilen zeytin ve yağın kalitesinde ve kompozisyonunda olabilmektedir.

İklim değişikliğinin etkilerini tamamen ortadan kaldırmak mümkün olmasa da azaltacak kültürel uygulamalar konusunda üreticilerimize destek sağlanmalıdır.

Tarım sektörünün genelinde olduğu gibi zeytin tarımında da daha çok bilgiye ve daha çok teknolojiye ihtiyaç bulunmaktadır.

Hem bu teknolojilerin üretilmesi hem de kullanımının yaygınlaştırılması amacıyla gereken destek mekanizmalarını oluşturmalıyız.

Birkaçını saydığım bu konularda sağlanacak gelişmelerin sektörümüzü küresel pazarlarda daha rekabetçi yapacağına, ihracat gelirimizi de artıracağını inanıyoruz.

Bu konuda devletimize olduğu kadar tüm sektör paydaşlarına da önemli sorumluluklar düşüyor.

132 yıl önce ülkemizin ilk borsası olarak kurulmuş İzmir Ticaret Borsası olarak biz de pamuk, üzüm, incirde olduğu gibi zeytin ve zeytinyağı sektörümüzün gelişimi içinde hizmet veriyoruz.”

“Ürünlerimizi iyi pazarlamalıyız”

Törende konuşan Bergama Belediye Başkanı Hakan Koştu da, zeytin ve zeytinyağında yaşanan sorunların derlenerek kayıt altına alındığını, çözüm bulunması için çalışmaların yapılması gerektiğini belirtti. Koştu, “Zeytin ve zeytinyağı üretimindeki sorunlara artık bir çözüm getirmemiz gerekiyor. Bergama, Dikili ve Kınık’ın sorunu ortak. Bakırçay Havzası, verimli topraklarıyla birçok medeniyete başkentlik yapmış önemli bir coğrafya. Bakırçay Havzasının kalkınması için bu üç belediyemizin ortak hareket etmesi gerekiyor. Bölgemizin en hızlı şekilde kalkınmasını sağlayan şey ise ulaşımdır. Kuzey Ege Otoyolu İzmir metropolle olan bağlantısını çok hızlı şekilde sağlamlaştır. İzmir-İstanbul Otoyolu da aynı şekilde ulaşım imkanlarımızı kolaylaştırmıştır. Tüm bunlar bölgemizin bir kavşak noktası olmasını sağlamıştır. Birçok şehirden yatırımcı bölgemize yatırım yapmaya geldi. Bu gelişmelerin yanında bizim ürünlerimizi en iyi şekilde pazarlamamız gerekiyor. Zeytin ve zeytinyağıyla ilgili Tarım ve Orman Bakanlığımız önemli teşvikler sağladı ve bu bölgemizde de önemli bir başarı sağladı. Birçok tarıma elverişli olmayan tarım arazilerinin zeytin ağaçlarıyla donamasını sağladık. Ağaçlarımız verim vermeye başlıyor ve rekoltemiz artıyor. Bu yıl küresel iklim krizi sebebiyle ekstra bir yıl yaşıyoruz; fakat artık pazarda söz sahibi olmaya başladık” ifadelerini kullandı.

“Zeytinyağı sıkıntısı yok”

İTB Yönetim Kurulu Üyesi ve TARİŞ Zeytinyağı Birliği Genel Müdürü Güngör Şarman ise “Türkiye’de geçen yıl elde edilen 421 bin tonluk zeytinyağı rekoltesi gelmiş geçmiş en iyi üretim rakamı. Bu rakamlarla kıyaslandığı zaman 2023 yılında çeşitli faktörler sebebiyle zeytinyağında bir miktar rekolte kaybı yaşansa da son zamanlarda gündemde zeytinyağına ulaşılamayacak şeklinde oluşturulan algı rakamlara bakıldığında gerçeği yansıtmıyor. Geçen yıldan da hemen hemen aynı oranda devreden bir stokumuz var. Yaklaşık 40 bin ton Suriye’den olmak üzere 10 bin ton da fire ve salamura zeytinden geldiği takdirde, 410 bin ton civarında bir zeytinyağı stokumuz olacak. Hem içerideki tüketiciye yetecek hem de ihracat yapacak kadar zeytinyağımız mevcut” diye konuştu.

Törende Bergama Ticaret Odası Başkanı Lütfi Kolat ve Bergama Kaymakamı Avni Oral da birer konuşma yaptı. Bergama Belediyesi Güzellik Ilıcası Tesislerinde düzenlenen programa ayrıca Dikili Kaymakamı Ali Edip Budan da katıldı.

İzmir Modern / Nurten ÖĞÜT