El Emeği Göz Nuru Çeyizlikler...

Geleneklerimizin vazgeçilmezlerinden olan çeyizlik el işi göz nur eserlere talep azaldı. Günümüz gençliği el emeği çeyizlik ürünlere fazla değer vermiyor. El emeği göz nuru ürünlerin satıldığı bir mağaza olan “Terlan Çeyiz Evi”nin sahibi Terlan KÖSE el emeği, göz nuru çeyizliklerin tamamını elde hazırlıyor. Terlan KÖSE ile çeyizlik ürünlerine ilginin azalmasını, sergilerini, el sanatları çalışmalarını konuştuk.

Bize kısaca kendinizde bahseder misiniz?

“1993 yılından beri bu işi yapıyorum. Balçova’da oturuyorum. Önceleri evde el işleri yapıyordum. Evde bu işleri yaparken kurslara da devam ediyordum. Göztepe Anadolu Meslek Lisesi El Sanatları kurslarına katıldım. Halk eğitim’in kurslarına devam ettim. Türk işi, Antep işi, tel kırma, tel sarma, kilim, çini, mefruşat, ahşap boyama kurslarına katıldım. 6 sene kadar böyle devam ettim. Kurs dönemlerimden sonra Balçova Semt evinde tel kırma ve Türk işi üzerine ders vermeye başladım. Kemeraltı’nda eğitimler vermeye başladım. Annemin rahatsızlığı nedeniyle 1 sene kadar ara vermek zorunda kaldım.

İşyeri açmaya ne zaman karar verdiniz?

“Annem ara ara rahatsızlanıyordu. Ben de evde oturmak zorunda kalıyordum. Evde de boş durmuyordum. El işi yapıyordum. Çocukluğumdan beri el işine meraklıydım. Mutfak işini yaparım fakat zorunlu olduğum için. El sanatları ürünlerini zevk alarak yapıyorum. Benim için terapi oluyor. İşyerimde altı senedir üretmeye devam ediyorum. Kemeraltı’nda kendime ait bir işyerim olmasını çok istiyordum. Bunu başardığım için çok mutluyum.”

Neler yapıyorsunuz? Mesleğinizle ilgili biraz bilgi verebilir misiniz?

“Piko, havlu kenarları, pikeler, kanaviçe, mevlit örtüleri, masa örtüleri, perdeler, yatak örtüleri gibi her evlenecek kızın çeyizinde bulunması gereken geleneksel eşyaları hazırlıyorum. Nişan, düğünler için masa örtüleri, kese, çeyiz bohçaları gibi siparişleri çalışıyorum. Otellere minderler, pikeler yapıyorum. Kıyafet hariç her türlü çeyiz ve yeni doğmuş bebek takımları yapıyorum. Yeni doğumlarda hastane süslemeleri isteniyor. Özellikle anneanneden, babaanneden kalan eski el işi ürünleri yenileyip perdeler, pikeler salon takımları yapıyorum. Bu çalışmalarımı el işi olarak yapıyorum. Makine işi çalışmıyorum. Böylece eski anıları yaşatıyorum. Eski danteller perde oluyor. Mutfak perdesi veya yazlıklara perde çalışıyorum. Eski kanaviçelerden masa örtüsü runner modelleri çalışıyorum. Panolar, nişan tepsileri çok değişik ürünler yaratıyorum. Bundan çok keyif alıyorum. Benim işyerimde hazır ürün satışı yok. Tamamen el emeği göz nuru ürünler vardır.”

El işi çeyizlik ürünlere talep neden azaldı?

“Günümüzde gençler çalışıyor. Sabah çok erken evden çıkıp geç saatlerde eve dönüyorlar. Anneannelerimizin kullandığı danteller gibi işleri kolalayıp yatak takımlarını düzenlemeye bile zamanları yok. Her şey’in en basit olanına bakıyorlar. Kolay kullanılan masa örtülerini seriyorlar. Bir de el işi ürünler ekonomik olarak fazla geliyor. Günümüzde 15 Liraya masa örtüsü alırsınız fakat kullanım süresi çok kısadır. Çok ucuza pike takımı alırsınız. Ömrü 3-4 yıldır. El işi ürünler uzun kullanılır. Torunlarınıza bile miras olarak kalır”.

Çeyiz sermek bizim bir geleneğimiz. Eskiden hanımlar çeyizlik ürünlerini sergiler, kadınlar el işi ürünlere çok dikkatli bakarlarmış. Anneler kız çeyizlerinde birbiri ile yarışırlarmış. Günümüzde çeyiz serme geleneğimiz yok oldu. Bununla ilgili neler söylemek istersiniz?

“Eskiden kız evinde çeyizler serilirdi. Herkes merakla kızın çeyizlerini görmeye giderdi. Özellikle el işlerine merakla bakılır, örnekler alınırdı. Çeyizler 1 hafta kadar serili kalırdı. Günümüzde artık çeyiz sermek kalmadı. Bazı yöreler de az da olsa devam ediyor. Fakat büyük şehirlerde bu gelenek yok oldu.”

Ne tür siparişler alıyorsunuz?

“Pike takımı, salon takımları, yazlıklara sandalye, koltuk minderleri, masa örtüleri, yatak örtüleri ve eskileri yenileme tarzında ürünlerin istekleri çok oluyor.”

Yaz dönemi düğün mevsimi. Çeyizlik satışlarında artış oluyor mu?

“Çeyizler daha önce hazırlandığı için bizi pek etkilemiyor. Kışın Ocak ve Şubat ayları 2 ay kadar çok durgun geçer. Onun dışında sipariş alırım.”

Ürün seçimlerinizi nasıl yapıyorsunuz?

“Bana sipariş geldiğinde benim içime sinmiyorsa ben bunu müşteriye söylüyorum. Müşteri bana siparişi verirken ben onun sonucunu görüyorum. Ben tasarım konusunda müşterilerime yardımcı oluyorum. Özellikle el nakış’ı ve dantellerde tasarımları kendim yapıyorum. Sonucundan müşterilerim de çok memnun oluyor. Ben de çok memnun oluyorum. Çünkü ben o işi yaparken keyifle çalışıyorum. Müşteri de bende sonuçtan memnun oluyoruz. Bunu dışında kendi tasarımlarım olan plaj çantaları, masa örtüsü runnerlar, kot kumaşlardan yer minderleri, ekmeklikler, banyolar için havluluklar tasarlıyorum.”

El sanatları sergilerinizden bahseder misiniz?

“Kişisel sergimi Pirinç Center’da açtım. El işlerim çok ilgi gördü. Göztepe Anadolu Meslek Lisesi kurslarına devam ederken Aysel ALTINAY hocamızla kursiyerlerin sergisinde ürünlerim sergilendi. Özdilek’te iki yıl arka arkaya sergilere katıldım. Bu sergimiz de çok beğenildi. Sergimiz bir hafta uzatıldı. Sergide büyük bir tel sarma ve tel kırma pano çalışmam vardı. Panomu almak isteyen müşteriler oldu. Fakat panomu kızım çok beğenmişti. Ona hediye ettim. Yaptığım çalışmalar çok çabuk satılıyor. Almanya’ya bir fabrikaya hediye edilmek üzere çok özenerek çalıştığım bir panomu sattım. 1.50 bir pano çalışmasıydı. İpek kozalarından Türk işi nakışla çalışmıştım. İlk yaptığım bir üründü. Çok üzülerek sattım. Resmini çektim, öyle verdim. “

Son olarak genç kızlara bir mesajınız var mı?

“El emeği yapılan çeyizlerimizin yok olmasını istemiyorum. Gençler başta ben çeyiz istemiyorum, bana el işi yapmayın diyor. Fakat yıllar sonra el işlerinin değerini anlayınca annelerin veya büyüklerinin el işlerini istiyorlar. Veya kendileri el işi yapmaya başlıyor. Her genç kız evlenmeden mutlaka geleneklerimize uygun çeyizleri bulundursunlar. İşlemeli havlular, masa örtüsü, pike takımı, el emeği danteller, yatak örtüsü kızların çeyizinde olması gerekir.

İşimi çok seviyorum. Sabah işyerimi açıyorum nasıl akşam oluyor anlamıyorum.Ev hanımlarının mutlaka yetenekli olduğu bir alan vardır. Örgü, dantel, takı, nakış, dikiş daha birçok şey. Bunlardan para kazanmak isteyen çok ev hanımı arkadaşım var. Evde ürünleri yapıp satamıyorlar. Bu kadınlarımız için bir dernek veya kooperatif kurulmalı. Çok üretken kadınlarımız var. Yetkililer onlar için bir çözüm bulmalı.”

İzmir Modern / Nurten ÖĞÜT